Al de gehele Corona tijd ben ik getroffen door hoe betekenisvol het verloop van de pandemie lijkt samen te vallen met de tijdskalender van de feestdagen. Zo hebben die dagen meer dan ooit betekenis gekregen voor mij.
Pasen
Midden in de eerste lockdown viel het moment van Pasen, het feest bij uitstek van het ondergaan, doorleven en transformeren van het lijden wat dit bestaan nu eenmaal met zich meebrengt en waar wij als samenleving in die eerste maanden van het virus zo mee geconfronteerd werden. Wie herinnert zich niet de beelden van de overvolle ziekenhuizen in Italië en in New York? Zouden we als samenleving dit lijden met elkaar kunnen doorleven en wat zou daar uit kunnen herrijzen?
4 mei
Niet lang daarna beleefden we op een lege, uitgestorven Dam de dodenherdenking en herdachten we de tweede wereldoorlog, de laatste keer in de tijd dat we net zoals nu wereldwijd in een periode van strijd, vernauwing, dood en verderf hebben gezeten. Een mondiale, gemeenschappelijke ervaring waar direct daarna, eind jaren ’40, ook veel moois uit voort is gekomen. Een periode van ongekende verbroedering, het slechten van handelsbarrières, de oprichting van de Volkenbond. Zou hier in deze wereldwijde crisis misschien ook een nieuw verbindend narratief geboren kunnen worden, een inspirerend leidmotief waarmee we al die andere crisissen ook te lijf zouden kunnen gaan?
Pinksteren
Precies op tweede Pinksterdag konden we tenslotte de eerste lockdown achter ons laten en de min of meer vrije wereld weer betreden, gehavend en gewond, maar wellicht ook als mensen die iets geleerd hebben met elkaar. Mensen die ten midden van alle moeilijkheden de ‘geest’ hebben gekregen, en deze zo rond hadden laten gaan dat ze tot een nieuw ‘evangelie’, een nieuwe ‘blijde boodschap’ gekomen waren. Hoeveel getuigenissen zijn er niet geweest van mensen die de lockdown periode als een uitgesproken positief fenomeen hebben ervaren? Hoe bijzonder was het eigenlijk niet om ons weer eens zo verbonden te voelen met elkaar, met de natuur, met onze meest kwetsbare medemensen, en in die rust en stilte, die bezit van ons nam, met onze eigen ziel?
Kerst
En dan nu, na een half jaar van geschipper, van pappen en nathouden, waarin zowel het lijden als die blijde boodschap weer naar de achtergrond verdwenen, nu midden in deze tweede lockdown zijn we op weg naar Kerst. Als de dagen op zijn donkerst en kortst worden, we ons in de periode bevinden die het oeroude Chinese wijsheidsboek de I Tjing zo treffend beschrijft met het beeld van De Versplintering, komt er dat wonderlijke moment dat het zich omkeert en het licht opnieuw geboren wordt. Juist nu we in de moeilijkste fase van de pandemie lijken te zijn aangekomen, wordt het kerst. Precies nu, terwijl op de verschillende werelddelen de eerste mensen gevaccineerd worden, en we allemaal mogen verwachten dat er een einde aan deze moeilijke tijd gaat komen, gaan we het wonder vieren van de terugkeer van het licht.
Onze premier, die zich meer dan ooit als staatsman heeft ontwikkeld, besloot er zijn laatste toespraak vanuit het Torentje mee: dit is een tijd waarin we ons zouden moeten richten op de kwaliteit van hoop. Op ons vermogen ons een tijd voor te stellen waarin het allemaal weer beter gaat worden.
Hoop
Hoop is zo’n belangrijke, door velen onderschatte kwaliteit. Het trekt je door het moeilijkste heen. Het vraagt vertrouwen en het geeft vertrouwen. Het vertrouwen om door de angst heen uit te blijven reiken. Het vraagt moed en het geeft je moed. De moed om tegen het cynisme in voor iets anders te blijven gaan.
Vaclav Havel, de legendarische dichter-president van het post-communistische Tsjecho-Slowakije heeft er in 1989 iets moois over geschreven:
Diep in ons zelf dragen wij de hoop.
Is ze niet daar, dan is ze nergens.
Hoop is een bewustzijn
en staat of valt niet met wat er in de wereld gebeurt.
Hopen is voorspellen noch voorzien.
Hoop zit ons in de ziel, in het hart gegrift,
ligt voor anker voorbij de horizon.
Hopen, in deze diepe en krachtige betekenis,
is anders dan blij zijn om wat goed gaat
of je graag inzetten voor wat zeker succes heeft.
Hoop is de kunst om ergens aan te werken omdat het goed is,
niet alleen omdat het kans van slagen heeft.
Hoop is niet optimisme,
niet de overtuiging dat iets goed zal aflopen.
Hopen is zeker weten dat iets zinvol is,
ongeacht de afloop.
En jij?
Waar durf jij op te hopen in deze tijd, waar ga jij een lichtje voor branden met kerst? Natuurlijk dat we elkaar straks weer mogen vastpakken, dat we in een kroeg elkaar het glas mogen heffen, of in een zaal uitzinnig met elkaar mogen dansen, ons tot in het diepst mogen laten raken door toneel, dans, kunst. Of dat we weer het genoegen mogen smaken om te reizen, naar verre landen, onbekende culturen?
Natuurlijk al deze voor de hand liggende dingen, maar waar nog meer durf je op te hopen in je leven? Dat je eindelijk eens je hart mag volgen, je van je verslavingen vrij maken, je mag uitspreken als er over je grens gegaan wordt of wat dan ook het licht is achter jouw patronen? Dat die geliefde persoon die het moeilijk heeft in jouw omgeving een uitweg mag vinden uit wat hem of haar zo bezwaart?
En durf jij met mij mee te hopen dat de wereld na Corona werkelijk een andere afslag gaat nemen? Dat we ons op een fundamenteel andere manier gaan verhouden tot onze aarde, tot de dieren, tot de planten en tot elkaar? Liefdevoller, respectvoller, gelijkwaardiger, zorgzamer. Als wezens die samen deel uitmaken van hetzelfde weefsel, dat onwaarschijnlijk mooie, kwetsbaar krachtige, veelkleurige avontuur dat we leven noemen.
hanswopereis 